We zitten in een pandemie. Rationeel weet je dat het heel leerzaam is om in een crisissituatie te verkeren, maar emotioneel voelt het niet lekker. Hoe denk je dit om?
Vandaag werk ik thuis. Van achter mijn bureau kijk ik uit over de rivier de Zaan die achter ons huis loopt. De zon schijnt en in de tuin zie ik een paar meesjes gemoedelijk struinen naar wat eten. De wereld is mooi. Toch zit er veel onrust in mijn lijf. Gevoed door onzekerheden.
Net voor de Coronacrisis hebben we ons huis te koop gezet. We hadden veel zin in een nieuwe fase die een verhuizing met zich meebrengt. Maar vandaag voelt het anders. Vanmorgen vroeg hoorde ik op de wekkerradio dat de huizenmarkt volledig tot stilstand is gekomen. Hoe gaat dat aflopen?
Een veel te groot maatschappelijk experiment
Ik werk thuis omdat ik nu even geen rekening hoef te houden met de vrijwilligers die ons normaal gesproken komen helpen op onze werf waar we een 17de eeuwse werkboot uit afvalplastic bouwen. Ja, ik heb mijn ziel weer verpand aan een veel te groot maatschappelijk project dat mij 24/7 bezig houdt omdat het zo belangrijk leek om naar een duurzame wereld toe te werken. Nu is het op de werf uitgestorven. Alle geplande evenementen voor dit jaar zijn als sneeuw voor de zon verdwenen. En daarmee ook onze enige vorm van het ondertussen voor ons zo noodzakelijke inkomen dat in het verschiet lag.
Morgen ga ik als enige vrijwilliger weer verder met de bouw en ik weet nu al dat ik ervan zal genieten. Maar toch, waarom zou ik het doen? Wie is er op dit moment nog überhaupt geïnteresseerd in ons project?
De meesjes zijn weggevlogen ondanks dat ze meer dan voldoende voedsel in onze tuin kunnen vinden. Het valt me op dat er steeds meer bloemen uitlopen. Nog even en onze eikenboom staat ook weer in het blad. Als ik naar buiten kijk is de wereld mooi.
Onze expeditie als experiment
Iets meer dan een jaar geleden reed ik met Liesbeth, mijn vrouw, in een zelf geprinte terreinwagen aangedreven op zonne-energie over Antarctica. Dertig dagen lang zonder ook maar een druppel brandstof nodig te hebben gehad. Onbedoeld zijn we daardoor de eerste mens geworden die dit heeft gepresteerd.
De expeditie en de bouw van de Solar Voyager, want zo noemden we de wagen, brachten ons in een uitermate spannende en soms ook ontregelende periode. Je moest eens weten hoe vaak wij het dubbele gevoel van vandaag hebben ervaren. Rationeel weet je dat het heel leerzaam is om in een crisissituatie te verkeren maar emotioneel voelt het niet lekker. Hoe komen we hier doorheen? Wat gaat het me opleveren?
Wat leverde het op?
Ondertussen weet ik wat Clean2Antarctica me heeft gebracht. Ik heb heel veel nieuwe mensen ontmoet en er zijn deuren geopend die eerder niet open gingen. We hebben een internationale community weten op te bouwen van mensen die een hands-on bijdrage wilde leveren aan de verduurzaming van onze leefomgeving.
Door de samenwerkingen zijn er veel onverwachte spin-offs ontstaan die gebruikt kunnen worden als bouwstenen voor de transitie naar een circulaire maatschappij. Ontstaan omdat ik steeds oprecht en vanuit een maatschappelijk belang ben blijven acteren zonder een direct eigenbelang.
Het hele project was een groot experiment waarvan de uitkomst onbekend was. Behoorlijk ongemakkelijk mag je weten voor iemand die graag in control is. Maar het plezierige perspectief had ik steeds goed voor ogen en maakte dat ik het ongemak goed kon hanteren. Want de lol van ons project en het perspectief op een duurzaam bestaan was het leidmotief.
Het plezier van ongemak
Natuurlijk, het ongemak kwam regelmatig hard binnen en is het niet te vergelijken met iemand die op een IC ligt te vechten voor zijn leven. Ik werd ook van tijd tot tijd moedeloos van de ontregelende situatie. Niets menselijk is mij vreemd.
Ook ik word in eerste instantie gegrepen door een (crisis) situatie die mij duidelijk aangeeft welk ongemak ik daaruit mag verwachten. En dat ongemak voelt niet goed. Als ik er rationeel naar kijk, dan weet ik dat het dal waar ik voor sta alleen kan bestaan als er ergens ook een piek bestaat. Het tegenovergestelde dus. Een beetje boerenwijsheid maar het werkt bij mij al jaren positief en geeft me veel veerkracht.
Het is een kwestie van ‘omdenken’. Maar ook van ‘anders’ doen! Het ongemak dat ontstaat door de nieuwe situatie is het gevolg van mijn gewoontegedrag. Dat is gedrag dat positief werkt in de oude situatie, maar nu niet meer past.
Je kan het ook anders zien, bijvoorbeeld omdat een maatregel is genomen door een ander, zit ik nu in deze situatie. Met deze gedachte kom ik in de slachtofferrol en dat past me niet. Ik houd het graag bij mezelf en kies dus voor omdenken. Soms lukt het vrij snel en soms is het noeste arbeid, al gebeurt het allemaal in je hoofd. En daarna ‘anders’ doen dan je tot dan toe hebt gedaan. En als ik niet weet hoe, dan start ik een experiment om te ontdekken wat werkt en wat niet. Zo deed ik het toen en zo doe ik het nu weer.
Ik ga struikelend de toekomst in
Ik kijk op van mijn laptop en weer zie ik meesjes in de tuin rond hippen opzoek naar wat eten. Zij hebben geen last van het onzekere gevoel dat mij zo bezig kan houden. Zij worden niet onrustig van gedachten over de toekomst. Zij leven onbezorgd in het nu, in onze tuin waar iets te eten is. En als ze niets vinden, vliegen ze gewoon wat verder om te kijken of ze daar iets kunnen vinden. Ze maken gebruik van hun vaardigheden en doen. Toch opmerkelijk dat ik een halve eeuw heb moeten doorleven en een waanzinnige ontdekkingsreis heb moeten maken om te leren wat een vogeltje al weet.
